Ý kiến về việc sửa đổi Hiến pháp của trang Cùng viết Hiến pháp

Trang Cùng viết Hiến pháp do các GS Ngô Bảo Châu, Đàm Thanh Sơn và ông Nguyễn Anh Tuấn khởi xướng vừa công bố bản ý kiến về việc sửa đổi Hiến pháp. Tham gia ký tên vào bản ý kiến này, ngoài 3 người khởi xướng, còn có những thành viên biên tập khác Nguyễn Ái Cần, Vũ Công Giao (Khương Duy), Trần Kiên, Bùi Đức Lại, Nguyễn Xuân Long. Riêng GS Nguyễn Đăng Dung là thành viên ban biên tập trang Cùng viết Hiến pháp nhưng không tham gia soạn thảo bản ý kiến cũng như ký tên. Tôi thấy như vậy rất là minh bạch.  Những ý kiến chính của trang Cùng viết Hiến pháp được xây dựng trên những nguyên tắc chung sau:

1. không sửa những điều khoản đang vận hành ổn định;
2. bỏ (hoặc sửa) những điều khoản trong thực tế đã tỏ ra lạc hậu, kìm hãm sự phát triển hoặc là mầm mống của những mâu thuẫn, mất ổn định nghiêm trọng trong xã hội;
3. bổ sung những điều khoản tạo điều kiện tăng cường sự tham gia của người dân vào đời sống chính trị, quy định chế độ trách nhiệm cá nhân của công chức, viên chức và cơ chế bảo vệ Hiến pháp;
4. tiếp cận phù hợp với thực tế chính trị, sửa Hiến pháp để thúc đẩy tiến bộ xã hội trong ổn định.

Trên cơ sở nguyên tắc chung như vậy trang Cùng viết Hiến pháp nêu những ý kiến sau:

1. Về điều 4: trang Cùng viết Hiến pháp cho rằng đó là một thực tế lịch sử nên giữ nguyên, mặc dù đã cho rằng đưa điều 4 vào Hiến pháp là không cần thiết nhưng lại e ngại rằng "trong hoàn cảnh hiện tại, việc bỏ Điều 4 có thể dẫn đến những hậu quả chưa thể lượng định đối với tiến trình phát triển trong ổn định của đất nước". So với Sakharov, các GS của chúng ta còn có một khoảng cách xa về tầm nhìn nhận định, và vẫn chưa thoát ra khỏi nỗi sợ "bất ổn định" từ thời bao cấp. Điểm này cũng không quá khó hiểu vì những người ký vào bản ý kiến là những người lớn lên trong thời kỳ bao cấp và nỗi sợ "bất ổn định" có lẽ thường trực trong tâm khảm của họ. Tôi có quan điểm khác với trang Cùng viết Hiến pháp. Tôi cho rằng những góp ý sửa đổi Hiến pháp ở những vấn đề mấu chốt không có ý nghĩa hay giá trị gì đối với nhà cầm quyền, bởi vì những góp ý đó không có lực lượng chính trị hậu thuẫn. Do vậy không việc gì phải e ngại rằng ý kiến của mình sẽ thành sự thật ngay trong ngắn hạn. Lo điều 4 bị xóa bỏ trong ngắn hạn dẫn đến bất ổn là lo bò trắng răng. Cần phải đưa ra những ý kiến cải cách mạnh mẽ nhất để gia tăng áp lực lớn nhất làm động lực thay đổi trong dài hạn. Những người nổi tiếng, những người của công chúng, nếu có thể làm được thì nên làm.

2. Về điều khoản lực lượng vũ trang: trang Cùng viết Hiến pháp bác bỏ 3 điểm: lực lượng vũ trang phải trung thành với Đảng; lực lượng vũ trang phải bảo vệ Đảng; lực lượng vũ trang có nhiệm vụ thực hiện nghĩa vụ quốc tế.

3, Về điều khoản phúc lợi xã hội: trang Cùng viết Hiến pháp đề nghị giữ nguyên "Bậc tiểu học là bắt buộc và không phải trả học phí". Đây là đề nghị dễ được chấp nhận.

4. Về điều khoản ngôn ngữ quốc gia: trang Cùng viết Hiến pháp đề nghị bỏ trống theo kiểu mặc định hiển nhiên.

5. Về quyền con người và quyền công dân: trang Cùng viết Hiến pháp đề nghị bỏ các quy định chung chung giới hạn quyền con người.

6. Về sở hữu đất đai: trang Cùng viết Hiến pháp đề nghị đa sở hữu về đất đai, bao gồm sở hữu nhà nước, sở hữu tập thể và sở hữu cá nhân.

7. Về tài phán Hiến pháp: trang Cùng viết Hiến pháp nêu một số điểm bổ sung để thực thi tốt tài phán Hiến pháp.

Trang Cùng viết Hiến pháp không nêu ý kiến về tam quyền phân lập, về phúc quyết Hiến pháp. Về tam quyền phân lập, trang Cùng viết Hiến pháp không đưa ra cũng dễ hiểu bởi vì trang Cùng viết Hiến pháp không phản đối điều 4. Không thể xây dựng một chế độ tam quyền phân lập khi vẫn còn điều 4.