Bản tin khoa học Bùi Chí Bửu

TINKHOAHOC. Cây gia hệ của tuyến trùng. Dưa squash chuyển gen kháng virus bị tổn thương nhiều hơn đối với vi khuẩn gây bệnh héo khô. Số phận của DNA tái tổ hợp và protein BT sau khi nai và heo rừng ăn vào và thải ra. Michael Gale, nhà khoa học Anh Quốc về sự kiện SYNTENY. Thông Báo: Các tổ chức của Brazil đề nghị dự án công nghệ sinh học. Đó là những nội dung chính của Bản tin khoa học Bùi Chí Bửu tuần này.

Cây gia hệ của tuyến trùng
Các nhà nghiên cứu của ĐH Wageningen, Hà Lan, hợp tác với các nhà khoa học của Dutch Plant Protection Service, đồng công bố cây biểu thị quan hệ huyết thống giữa các loài tuyến trùng. Họ đã sử dụng một đoạn phân tử đặc biệt của ribosomal DNA cho phép họ phân biệt giữa hai loài tuyến trùng với nhau. Tuyến trùng là nhóm động vật đông nhất với 20 triệu cá thể, có mật số thông thường nhỏ hơn một millimeter trên một mét vuông đất. Một vài tuyến trùng vô cùng có ích như họ Steinernematidae và Heterorhabditidae được người ta sử dụng để diệt côn trùng gây hại. Tuy nhiên, hầu hết các loài có lợi như vậy rất giống với những loài gây ra bệnh hại. Điều này đặt ra là: tuyến trùng gì có trong đất tại vùng nhất định nào đó được phân loại cẩn thận. Công việc sẽ tốn kém thời gian và phải rất chuyên môn. Sự phân lập một cách chính xác dẫn đến một chương trình quản lý thành công đối với tuyến trùng gây bệnh hại cho cây trồng. Cây gia hệ này chứa hơn 1.200 loài tuyến trùng và hoàn toàn dựa trên cơ sở dữ liệu phân tích trình tự DNA. Công trình này được công bố trên tạp chí Nematology. Xem chi tiết http://dx.doi.org/10.1163/156854109X456862 hoặc http://www.wur.nl/UK/newsagenda/news/On_the_origin_of_nematodes__A_phylogenetic_tree_of__the worlds_most_numerous_group_of_animals.htm

Dưa squash chuyển gen kháng virus bị tổn thương nhiều hơn đối với vi khuẩn gây bệnh héo khô
Dưa squash biến đổi gen kháng bệnh virus đã trở nên dễ bị tổn thương hơn đối với bệnh vi khuẩn làm chết cây, theo các nhà nghiên cứu của Đại Học Pennsylvania State. Trong một nghiên cứu kéo dài 3 năm, Andrew Stephenson và cộng sự viên đã xem xét những ảnh hưởng của transgene này trên phương diện quần thể thích nghi (fitness), (i) đối với con bọ cánh cứng hại dưa, (ii) đối với sự lây bệnh ngẫu nhiên của các virus làm ra hiện tượng khảm, (iii) và đối với sự lây bệnh của vi khuẩn gây triệu chứng héo khô. Họ tìm thấy rằng ưu điểm về thích nghi do cây kháng bệnh virus là rất tốt. Stephenson giải thích "Cây không có transgene kháng virus sẽ chắc chắn nhiễm bệnh virus." Đây là đề tài được Quỹ Khoa Học Quốc Gia tài trợ cho nghiên cứu. "Tuy nhiên, bọ cánh cứng hại dưa thích ăn cây khoẻ mạnh hơn cây bị bệnh virus, cho nên chúng tập trung số lượng đông hơn trên cây mạnh, mà hầu hết đó là cây chuyển gen." Kết quả là triệu chứng bệnh vi khuẩn héo khô thể hiện trên cây transgenic nhiều hơn cây bình thường. "Khi bọ cánh cứng hại dưa bắt đầu tấn công cây bị nhiễm bệnh chúng mang vi khuẩn truyền sang cây khác theo cơ chế lây nhiễm qua hệ tiêu hoá," Miruna Sasu, đồng tác giả của công trình đã viết như vật trên tạp chí PNAS trong tuần này. Xem chi tiết http://dx.doi.org/10.1073/pnas.0905106106 hoặc http://www.environment.psu.edu/news/2009_news/oct_2009/modified_crops.asp

Số phận của DNA tái tổ hợp và protein BT sau khi nai và heo rừng ăn vào và thải ra
Các nhà nghiên cứu thuộc Đại Học Munich (TUM) dưới sự tài trợ của Quỹ “German Federal Agency for Nature Conservation”, đã nghiên cứu một cách chi tiết làm thế nào nai rừng (Dama dama) và heo rừng (Sus scrofa) chuyển hoá được bắp biến đổi gen. Đặc biệt, họ muốn xem xét tìm thấy những chất còn tồn dư có tính chất “transgenic” tích tụ trong thị heo rừng và thịt nai và cái gì xảy ra nếu như chúng thải phân có bắp chuyển gen này ra trên diện rộng. Heinrich Mayer và đồng nghiệp của ông cho nai rừng và heo rừng ăn thân bắp cũng như trái bắp chuyển gen một cách tự nhiên. Muốn nghiên cứu được sự phân huỷ thức ăn khi vào bụng sản phẩm DNA này, họ đã sử dụng PCR để tìm các đoạn gen có trong bắp GM. Họ dùng phương pháp ELISA để tìm protein Cry1Ab. Mẫu từ các dấu vết do sự tiêu hoá này, cơ quan nội tạng, máu và thịt của nai rừng cho thấy kết quả âm tính về sự có mặt của các thành phần “transgenic”. "Kết luận, sau khi ăn bắp GM, không có các đoạn phân tử của gen cry1Ab-cũng không có protein Cry1Ab được tìm thấy trong GI tract của nai trừng. Điều này chứng minh rằng sự tiêu hoá xảy ra hoàn toàn đối với bắp GM," Mayer và ctv. đã viết như vậy trên European Journal of Wildlife Research. Họ đã tìm thấy bốn đoạn phân tử gen GM bắp rất nhỏ trong mẫu phân thải ra từ heo rừng. Tuy nhiên, bên ngoài chất thải của dạ dày, ruột non, người ta không tìm thấy dấu vết gì. Báo cáo được công bố trên European Journal of Wildlife Research http://dx.doi.org/10.1007/s10344-007-0104-4 và Mammalian Biology http://dx.doi.org/10.1016/j.mambio.2008.07.002 .

Michael Gale, nhà khoa học Anh Quốc về sự kiện SYNTENY
Ngày 18-7-2009, chúng ta đã mất một người bạn lớn, Dr Michael GALE. Ông đã qua đời tại Norwich, Anh Quốc. Ông là nhà di truyền về cây lúa mì, hợp tác nhiều năm với IRRI. Công trình nổi tiếng của ông là “Crop Ring Cycle” (vòng tròn của bộ nhiễm sắc thể các cây mễ cốc chồng lấp nhau thành hình đồng tâm, liên quan đến các vùng có chức năng của gen đồng dạng); vòng trong cùng là bộ gen cây lúa – nhỏ nhất; vòng ngoài cùng là bộ gen lúa mì. Ông gọi đó là thuật ngữ “synteny”. Ông được Rockefeller Foundation mời làm cố vấn khoa học về Chương trình Công Nghệ Sinh Học Cây Lúa trong thập niên 1990s (chương trình kết thúc vào năm 1999). Ông là Uỷ Viên Hội Đồng Quản Trị của IRRI giai đoạn 2001-2003; sau đó làm việc với tư cách thành viên Hội Đồng Khoa Học của CGIAR (FAO). Xem chi tiết Rice Today Vol.8 No. 4, tháng 10 tháng 12, 2009, IRRI http://www.irri.org

Thông Báo: Các tổ chức của Brazil đề nghị dự án công nghệ sinh học
Uỷ Ban Quốc Gia về Phát Triển KHCN, Bộ Khoa Học Công Nghệ Brazil (MCT) đang xem xét những dự án liên quan đến công nghệ sinh học, đặc biệt là đề tài “metagenomic profiling”, phân tích sự thể hiện gen, proteomics và metabolomics, biofuels thế hệ thứ ba, phát triển vaccine trong động vật và thực vật, RNA can thiệp, quyền sở hữu trí tuệ trong CNSH. Dự án chấp thuận sẽ được tài trợ 265.000 USD. Xem chi tiết http://carloschagas.cnpq.br/ và http://www.ufma.br/noticias/noticias.php?cod=6390
Dịch vụ hỗ trợ đánh giá kiểu gen GCP kêu gọi đăng ký tham gia chương trình GSS
Dịch vụ hỗ trợ đánh giá kiểu gen (GCP) thuộc Chương trình thách thức của thế hệ (GSS) vừa có thông báo kêu gọi lần thứ ba. Chương trình GSS có mục đích giúp đỡ việc phổ biến thuận lợi của công nghệ làm ra marker cho những nước đang phát triển thông qua việc tiếp cận công nghệ mới, đào tạo nguồn lực. Đề nghị lần này có liên quan đến đề nghị của tổ chức Global Crop Diversity Trust, nhằm tập trung đánh giá nguồn tài nguyên di truyền cây trồng. Các tổ chức có khả năng đăng ký tham gia phải thuộc hệ thống nghiên cứu nông nghiệp quốc gia, viện hàn lâm, các tổ chức xã hội dân sự và công ty tư nhân, đang công tác tại các nước đang phát triển và đang hoạt động trong lĩnh vực chọn giống, bảo tồn tài nguyên di truyền đối với cây lương thực thực phẩm chủ lực. Tổ chức đăng ký phải tự nguyện tham gia sử dụng chỉ thị phân tử với mục tiêu dài hạn. Hạn chót nộp hồ sơ đăng ký 12-12-2009. Xem chi tiết http://www.generationcp.org/sp5/?da=09166016.